แผ่นภาพพรรณไม้ เพื่อการตรวจสอบชื่อ Plant Ident. Sheet

แผ่นภาพพรรณไม้ เพื่อการตรวจสอบชื่อ เครื่องมือสำหรับพฤกษศาสตร์ชุมชน
Plant Ident. Sheet a tool for Citizen Botany 

สันติ วัฒฐานะ (Santi Watthana)

สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ (Queen Sirikit Botanic Garden)

21 มีนาคม 2558 (21 March 2015)

          ระหว่างที่กำลังเตรียมการอบรมนักพฤกษศาสตร์ เพื่อไปเป็นวิทยากรในหลักสูตรฝึกอบรมนักพฤกษศาสตร์ ให้กับครูชีววิทยาโรงเรียนมัธยม ระหว่างวันที่ 25-27 มีนาคม 2558 ที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี ได้พยายามคิดว่า ทำอย่างไร จะให้คนรักการศึกษาด้านพฤกษศาสตร์ โดยเฉพาะ วิชาอนุกรมวิธาน ที่เป็นวิชาเกี่ยวกับการตรวจสอบหรือระบุชื่อพืช การจัดจำแนกพืข และกฎระเบียบเกี่ยวกับการตั้งและใช้ชื่อพืช หลายคนบอกว่าน่าเบื่อเพราะต้องจำชื่อพืชที่เป็นชื่อวิทยาศาสตร์ยาวๆ
          ถ้าจะบอกให้ทำตามกระบวนการการศึกษาทางพฤกษศาสตร์โดยตรงอาจจะไม่ได้ผล จึงหาทางที่จะส่งเสริมให้ผู้เริ่มต้นได้ทำกิจกรรมที่ไม่น่าเบื่อ แล้วใช้กระบวนการทางการศึกษามาใช้ประกอบ สุดท้ายก็คิดถึงการถ่ายภาพดอกไม้สวยๆ และการสะสมภาพพืชที่หลากหลาย เหมือนกับการสะสมสแตมป์ การสะสมพระเครื่อง
          แต่ถ้าภาพถ่ายในมุมกว้าง จะไม่เห็นลักษณะทางพฤกษศาสตร์ที่ใช้ในการจำแนกได้ ซึ่งบ่อยครั้งที่คนที่สนใจด้านชนิดพืช ถ่ายภาพมาถามนักพฤกษศาสตร์ แต่ในภาพมิได้ให้ข้อมูลที่ดีสำหรับการตรวจสอบชื่อ จึงไม่สามารถตรวจสอบชื่อให้ได้ ดังนั้นหากถายภาพพรรณไม้แล้วเพิ่มการถ่ายภาพที่แสดงให้เห็นถึงรายละเอียดของลักษณะทางพฤกษศาสตร์ที่ชัดเจนในการตรวจสอบชื่อหรือการจำแนกพืช จะเป็นประโยชน์มาก แน่นอนเกือบทุกคน อยากทราบว่า ดอกไม้ที่ถ่ายภาพมาคืออะไร และถ้าเข้าใจกระบวนการการตรวจสอบชื่อ และสิ่งที่จำเป็นในการตรวจสอบชื่อพืช เขาเหล่านั้นก็จะเริ่มที่จะเรียนรู้ลักษณะทางพฤกษศาสตร์มากขึ้น เริ่มมองรายละเอียดโครงสร้างพืชมากขึ้น เริ่มรู้จักเปรียบเทียบความเหมือนกับความต่างของแต่ละชนิดมากขึ้น เริ่มบอกได้ว่าแต่ละชนิดมีลักษณะเด่นอย่างไร เหมือนการสะสมความรู้และภาพประกอบ เมื่อได้ทราบได้รู้ ก็มีความภูมิใจ และเริ่มการแชร์ส่งผ่าน แลกเปลี่ยนความคิดเห็น เหมือนสร้างกิจกรรมงานอดิเรกสำหรับผู้คนที่เอาองค์ความรู้ด้านวิชาการมาเสริม ในที่สุดเราอาจจะได้นักพฤกษศาสตร์เพิ่มขึ้นโดยไม่ต้องไปเรียนในห้องเรียน และน่าจะเป็นการเริ่มต้นของการสร้างพฤกษศาสตร์ชุมชน ที่จะมีกลุ่มคนที่สามารถสนับสนุนงานวิชาการด้านพฤกษศาสตร์มากขึ้น โดยมิได้มีแต่เฉพาะผู้ที่เรียนมาทางด้านพฤกษศาสตร์เท่านั้น และยังเป็นการสร้างนักพฤกษศาสตร์ให้เพิ่มขึ้นอีกด้วย

       

ตัวอย่างแผ่นภาพพรรณไม้ สำหรับการตรวจสอบชื่อ จะเห็นได้ว่ามีลักษณะคล้ายกับการทำตัวอย่างพรรณไม้แห้ง (คุณน่าจะเรียงภาพได้สวยงามและเป็นระเบียบได้มากว่าภาพนี้) 

Plant Ident. Sheet, it is like preparing herbarium sheet. (You may arrange the pictures on the sheet better than this picture.)

       

สำหรับโครงสร้างของดอกที่มีขนาดเล็ก เราสามารถใช้กล้องคอมเพ็ก ถ่ายต่อจากกล้องซูมได้

 
          During I was preparing the presentation for teaching on how to be botanist, I was trying to present something for the beginner. To avoid the boring process of  taxonomy, taking photograph to show detail of plant morphological characters and arranges the pictures like a herbarium sheets may let the beginners enjoy to learn plant morphology and plant identification. It likes a collection which may be a good hobby. Then it shall be increased more people who can identify plant. Thus it may be a good tool for set up citizen botany.

Key word: plant identification, plant picture, plant morphology, plant species. การตรวจสอบชื่อพืช ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ชื่อพืช